سلام به دوستان زبانشناس.
در این تاپیک قصد دارم شما عزیزان رو با برخی نوشته های خواندنی افلاطون آشنا کنم. افلاطون نخستین فیلسوفی است که تمام نوشته های او به دست ما رسیده. البته زبان اصلی این آثار یونانی باستانه و متأسفانه در فرهنگ ما تاکنون ترجمه ای که مستقیم از زبان اصلی به فارسی انجام شده باشه نداریم، ولی خوشبختانه با زبان انگلیسی آشنایی داریم و میتونیم به این شیوه از خوان پرنعمت افلاطون بهره مند بشیم.
خبر خوش اینه که افلاطون این آثار فلسفی رو برای مطالعه عموم نگاشته و همه آثار او به صورت مکالمه (Dialogue) نوشته شده اند. در این نوشته ها، استاد افلاطون “سقراط” با افراد مختلف درباره مسائل گوناگون بحث میکند. افلاطون براستی نویسنده ای بس زبردست بوده و خواندن آثارش لذت ناب و وصف ناپذیری را برای خواننده فراهم می آورد.
در این تاپیک پنج تا از مکالمه های مهم و خواندنی او را برای مطالعه پیشنهاد میکنم. البته مهمترین و معروفترین اثر افلاطون کتاب جمهوری (Republic) اوست، ولی موضوع این کتاب حدودا ۴۰۰ صفحه ای بیشتر درباره سیاسته و چندان دلنشین نیست و افزون بر اینها بنظر بسیاری از صاحب نظران، افلاطون در این رساله به بیراهه افتاده و سرانجام سر از نظامهای تمامیت خواه (توتالیتر) درآورده. اما این امر چیزی از عظمت او کم نمیکنه، زیرا همانطور که گفته اند: “انسانهای بزرگ مرتکب اشتباهات بزرگ می شوند”.
حال بپردازیم به اصل مطلب و پنج مکالمه ای که خوندنشون رو به خودم و شما عزیزان توصیه میکنم:
1. آپولوژی یا دفاعیه
این نوشته از نخستین آثار افلاطونه و درباره دفاعیه مشهور سقراط در دادگاهه. برخی از مردم آتن سقراط رو متهم به انکار خدایان و فاسد کردن جوانان کرده اند و سقراط با شور و حرارتی خواندنی و وصف ناپذیر (که البته قلم توانای شاگردش افلاطون هم که در دادگاه حضور داشته در این قضیه بی اثر نبوده) به دفاع از خود در برابر اتهامات می پردازد. در همین اثر است که برخی از جملات جاویدان و به یادماندنی سقراط آمده، مانند: میدانم که نمیدانم، خود را بشناس، و زندگی نیازموده ارزش زیستن ندارد.
2. مکالمه Euthyphro
این رساله کوتاه اما بسیار پرمغز درباره گفتگویی میان سقراط و شخصیتی به نام Euthyphro و پیرامون چیستی اخلاق است. هنوز هم که هنوزه این نوشته یکی از متون بنیادین در فلسفه اخلاق به شمار میاد. در این رساله این پرسش مطرح میشه که آیا انسانهای اخلاقی به این دلیل بافضیلت و نیکند که خدایان آنها را دوست دارند، یا برعکس، آیا اخلاق به کل مستقل از دین و مذهبه و خدایان هم تنها بر کار اخلاقی آنها صحه می گذارند و اگر اینطورست پس ماهیت اخلاق چیست؟
البته کسی امروزه به خدایان یونان باور ندارد، ولی ارزش فلسفی اثر همچنان پابرجاست و پرسشی که افلاطون در دهان استادش سقراط گذاشته به عقیده بسیاری همچنان حل نشده باقی مانده است.
3. مکالمه Symposium یا مهمانی
اوه اوه! ضیافت افلاطون! این اثر درخشان ترین و شاهکارترین نوشته افلاطون از جنبه هنریه. افلاطون در این رساله توانایی خود در نویسندگی را به رخ جهانیان کشیده. در این رساله سقراط و دوستانش مهمان شخصی به نام آگاتون هستند که برنده جایزه نمایشنامه نویسی شده و این جشن رو بابت این پیروزی برپا کرده. موضوع این اثر پیرامون الاهه عشق اروس است و حاضران مجلس تا نیمه های شب شراب می نوشند و یک به یک درباره عشق صحبت می کنند تا اینکه نوبت به سقراط میرسد و او خطابه ای تاریخی را درباره عشق بیان می کند.
با مطالعه این نوشته حالتی خلسه وار و عرفانی به خواننده دست می دهد. من هر چه در ستایشش بگم کم گفتم، اصلا چیز عجیب و غریبیه!
4. مکالمه فایدروس
موضوع اصلی این رساله هم عشق است و با رساله مهمانی ارتباط نزدیکی داشته و از نظر هنری هم چیزی از آن کم ندارد. سقراط و شخصی به نام فایدروس در بیرون از شهر به بحث درباره مسائل مختلف از جمله عشق می پردازند که هم از نظر هنری و هم از نظر فلسفی بسیار خواندنی و نشاط انگیزند.
5. مکالمه گرگیاس
افلاطون در این مکالمه، گفت و گویی خیالی میان سقراط و اندیشمند همعصرش گرگیاس به وجود آورده، سقراط و گرگیاس به بحث درباره ماهیت سخنوری می پردازند، اما دیری نمی پاید که بحث به مفهوم عدالت کشیده میشود و سقراط با شور و حرارتی هر چه تمام تر از این عقیده دفاع می کند که ظلم کردن از ظلم دیدن و متحمل ظلم شدن بدتر است. در همین رساله است که افلاطون به بیان عقیده اش درباره زندگی پس از مرگ و عدالت آن جهانی و مفهوم تناسخ می پردازد که سده ها بعد با اندکی اصلاح و تغییر، تأثیری انکارناپذیر بر جهان بینی مسیحی گذاشت.
فایل pdf مجموعه آثار افلاطون را در پایین به اشتراک گذاشته ام و برای آسانتر کردن دستیابی به پنج مکالمه معرفی شده در بالا، آنها را علامت زده ام. همانطور که مشاهده می کنید این پنج نوشته در مجموع دویست صفحه هم نمی شوند. امیدوارم با خواندن این آثار لحظات سرشار از تفکر و لذت را تجربه کنید. اگر از این مکالمه ها خوشتان آمد، می توانید سایر نوشته های افلاطون را هم بخوانید و از خوان پرنعمت او بیش از پیش بهره مند شوید.
فایل pdf ترجمه انگلیسی آثار افلاطون 
Plato Complete Works by Plato, John M. Cooper, D. S. Hutchinson (z-lib.org).pdf (8.0 مگابایت)
پنج اثر معرفی شده در این تاپیک
