موتور پیشرفت انسانها در کار یا تحصیل یا ترک عادت های بد همین مدیریت انگیزه است. یا به عبارتی انگیزه افراد عاملی است که به فرد نیرو و توانایی می دهد تا بتواند اهداف یا کارهایی را دنبال کند. آیا برای شما هم پیش آمده که سعی کرده اید یک عادت بد خود را کنار بگذارید اما در ادامه راه انگیزه تان کم شود. آیا به دنبال علت ها یا افزایش انگیزه بوده اید؟ در این مقاله به انواع انگیزه ها و علت به وجود آمدن آنها اشاره شده است. همچنین برای تقویت انگیزه راهکارهایی ارائه شده که شما می توانید انگیزه خود را بازیابی کنید. پس تا آخر مقاله با ما همراه باشید.
انگیزه چیست؟
به مجموعه ای از عامل ها یا مشوّق‌هایی که رفتار فرد را نیرومند می‌سازد و به سمت هدف یا رویدادهایی هدایت می‌کند. انگیزه باعث ایجاد فرآیندهایی می شود که به اعمال و رفتار افراد جهت و نیرو می دهد. این فرآیندها می توانند نیازها، هیجان ها، رویدادهای بیرونی، عادت ها و … باشند.
مدیریت انگیزه را بر اساس ۳ روش بررسی می کنند.
۱- رفتارها: مانند تلاش، استقامت، پایداری، حالت های بدن و …
۲-فیزیولوژی: مانند فعالیت سیستم عصبی و مرکزی برای ایجاد انگیزش و هیجان
۳- گزارش شخصی مثل: طرح پرسش نامه، مصاحبه
انگیزه های مختلف بر اساس نظریه مازلو
بر اساس این نظریه احساس نیاز در افراد باعث ایجاد انگیزه در آنها می شود. بر اساس نظریه مازلو درون هر انسان پنج دسته نیاز وجود دارد و هر شخص برای ارضای نیازهای خود به ترتیب زیر می‌کوشد:
۱-نیازهای ابتدایی مثل آب، خوراک، پوشاک و …
۲- نیازهای امنیت و رفاه مثل تامین مسکن، محفوظ ماندن از خطرات محیطی و عاطفی
۳- نیازهای اجتماعی مثل محبت، عشق، خانواده و …
۴- نیاز به احترام از جمله احترام به خود و به دیگران، اعنماد به نفس، استقلال و …
۵- خودشکوفایی یعنی رشد و کشف استعدادهای فردی است.
این نیازها در هرم مازلو از پایین به بالا است یعنی از پایین به بالا هر قسمت برآورده شود، افراد به دنبال نیازهای بالاتر و برآورده کردن آنها هستند.
بر این اساس نیز انگیزه ها می توانند برای تامین نیازها به وجود آیند. انگیزه ها در دو دسته عمده قرار می گیرند انگیزه های درونی و بیرونی.
انگیزه های درونی
این انگیزه ها از نیازهای روان شناختی، کنجکاوی و تلاش های فطری برای رشد حاصل می شود. اگر فردی به صورت درونی با انگیزه شود می تواند به دلایل زیر باشد به خاطر احساس علاقه یا چالشی که توسط فعالیت ویژه ای ایجاد شده یا به وجود آمدن یک حس لذت در فرد. علت اصلی انگیزه های درونی احساس نیاز های روانشناختی در درون است.
انگیزه های بیرونی
از مشوق های بیرونی یا پیامد های محیطی ناشی می شود. پیامد های محیطی می تواند پول یا غذا و … باشد. بیشتر در انگیزش های بیرونی این جمله در ذهن نقش می ببند ” اگر این کار را انجام دهی به هدفت می رسی”.
اما آیا این مشوق های بیرونی همیشه برای انگیزه فرد کافی هستند. خوب اگر کمی واقع بین باشیم مشوق های درونی بیشتر انگیزه ایجاد می کنند. البته برای همه کس و یا همه چیز ثابت نیست. جالب است بدانید پاداش های بیرونی، برای ایجاد انگیزش درونی فرد در کارهایی که جالب نیستند، هیچ تاثیری ندارند – نه تاثیر تضعیف کننده، نه تسهیل کننده.
پیامدها یکی دیگر از انگیزه های بیرونی هستند.
انواع پیامدها
۱- تقویت کننده ها
۲- تنبیه کننده ها
خود تقویت کننده ها نیز دو نوع هستند : مثبت و منفی.
تقویت کننده های مثبت
تقویت کننده مثبت هر گونه محرک محیطی است که وقتی ارایه شود، احتمال وقوع رفتار مطلوب را در آینده افزایش می دهد.
تقویت کننده های منفی
تقویت کننده منفی هر گونه محرک محیطی است که وقتی حذف شود، احتمال وقوع رفتار مطلوب را در آینده افزایش می دهد.
تنبیه کننده ها
تنبیه کننده، هرگونه محرک محیطی است که وقتی ارائه شود، احتمال وقوع رفتار نا مطلوب را در آینده کاهش دهد.
زیان های نهفته پاداش برای انگیزش بیرونی
دادن پاداش بیرونی برای فرآیندی که به صورت درونی جالب است، معمولا انگیزش درونی فرد را در آینده ضعیف می کند.باید به شما یک خبر خوب هم بدهم که پاداش های بیرونی را می توان به صورتی مورد استفاده قرار داد که انگیزش درونی را به مخاطره نیاندازند. بهتر است پاداش ها کلامی باشند و مادی نباشند.پاداش های مادی مانند پول، جوایز، و غذا، انگیزش درونی را کاهش می دهند، در حالی که پاداش های کلامی ( غیر مادی)، مانند تحسین کردن، آن را کاهش نمی دهند. در جامعه بیشتر از پاداش های مادی استفاده می شود که برای انگیزه زیان آور است.
منافع انگیزه های درونی
اما تقویت و توجه به انگیزه های درونی مهم تر و بهتر است. زیرا منافع بیشتری برای فرد به همراه می آورد از جمله استقامت، خلاقیت، درک عمیق مفاهیم و سلامت ذهنی است در ادامه هر یک را شرح می دهیم.
استقامت:
هر چقدر انگیزه درونی بیشتر باشد استقامت فرد در انجام کار و هدف ها بیشتر می شود.
خلاقیت:
محرک های بیرونی در بیشتر اوقات موجب از بین رفتن یا تضعیف قوه خلاقیت فرد می شوند این درحالی است که انگیزه های درونی باعث افزایش خلاقیت در افراد می شوند.
درک عمیق مفاهیم و قدرت یادگیری:
افرادی که انگیزه درونی دارند در هنگام یادگیری، مفاهیم را عمیق و با کیفیت درک می کنند. حتی در نحوه تفکر خود انعطاف پذیری دارند.
سلامت ذهنی و مطلوب:
آن دسته افراد که انگیزه های درونی بیشتری دارند معمولاً این صفات و ویژگی ها بیشتر درآنها دیده می شود از جمله : شادی، خود شکوفایی، عزت نفس بالا، روابط و ارتباط عالی با دیگران همچنین این افراد وقت کمتری صرف تماشای تلویزیون صرف می کنند و در مصرف سیگار و الکل هم بسیار محتاط هستند.
تقویت انگیزه درونی
انتخاب چالش:اگر شما برای خود یک چالش شخصی را انتخاب کنید که دستیابی به آن امکان پذیر است اما قطعی نیست. انگیزه بیشتری پیدا می کنید.
کنجکاوی: هنگامی که شما در محیط بیرونی چیزی می بینید که توجه تان به آن جلب می شود ناخودآگاه انگیزه برای بدست آوردن آن پیدا می کنید.
کنترل کردن: همه مردم دوست دارند در مورد اهداف آینده و محیط اطراف خود کمنرل داشته باشند و همین امر موجب افزایش انگیزه درونی آنها می شود.
همکاری و رقابت: در محیط هایی که شما باید به کسی یاری رسانید یا در رقابت با دیگران قرار می گیرید انگیزه های درونی شما افزایش پیدا می کند.
شناخت و تحسین شما توسط دیگران: زمانی که دیگران شما را تحسین می کنند انگیزه های درونی شما افزایش می یابد.
نتیجه
شما می توانید با انتخاب هدف و یا چالش جدید ابتدا انگیزه های درونی در خود ایجاد کنید و سپس برای ادامه به مدیریت انگیزه بپردازید. برای مدیریت انگیزه تلاش ها و فعالیت های روزانه خود را برای هدف بنویسید. طرح سوالات و پرسش نامه هایی که مشخص کند پیشرفت شما چقدر بوده است. این شیوه ها انگیزه شما را دوباره بالا می برد و در ادامه ناکام نمی مانید.